Phù phổi (Pulmonary edema )

 @mayoclinic.com


1nguoiviet chuyễn ngữ


Phù phổi  gây ra bởi chất lỏng dư thừa trong phổi. Chất lỏng này tích tụ nhiều ở túi khí  phổi, gây nên tình trạng khó thở.

Trong hầu hết trường hợp, vấn đề về tim gây nên phù phổi.Nhưng dịch có thể tích tụ do các lý do khác, bao gồm viêm phổi, tiếp xúc với độc tố nhất định hoặc thuốc ,  tập thể dục, hoặc sinh sống ở độ cao cao.


Phù phổi phát triển đột ngột (cấp tính) là một trường hợp khẩn cấp cần chăm sóc y tế ngay lập tức. Mặc dù đôi khi phù phổi có thể gây tử vong, triển vọng có thể tốt khi được điều trị kịp thời  cùng với điều trị các vấn đề cơ bản khá. Điều trị phù phổi thay đổi tùy theo nguyên nhân,nhưng nói chung bao gồm bổ sung oxy và sử dụng thuốc.



Các triệu chứng

Tùy thuộc vào nguyên nhân, triệu chứng phù phổi có thể xuất hiện bất ngờ hoặc phát triển từ từ.Các dấu hiệu và triệu chứng xuất hiện đột ngột có thể bao gồm:



 Khó thở

Một cảm giác nghẹt thở hay chết đuối

Thở khò khè hoặc thở hổn hển

Lo lắng, bồn chồn hoặc cảm giác sợ sệt

Ho ra đờm bọt có thể nhuốm máu

Ra mồ hôi nhiều

Da nhợt nhạt

Đau ngực, nếu phù phổi là do bệnh tim

 nhịp tim nhanh bất thường (đánh trống ngực)

 Phù phổi có thể gây tử vong nếu không được điều trị.Các dấu hiệu và triệu chứng phát triển thêm dần dần, thường là do suy tim, bao gồm:Có khó thở nhiều hơn bình thường khi  vận động cơ thể.

Khó thở khi gắng sức, 

Thức tỉnh vào ban đêm với một cảm giác khó thở có thể được thuyên giảm bằng cách ngồi lên.

Nhanh chóng tăng cân khi phù phổi phát triển như là kết quả của suy tim sung huyết, một tình trạng mà tim bơm máu quá ít so với đáp ứng nhu cầu của cơ thể. Việc tăng cân là từ sự tích tụ của dịch trong cơ thể, đặc biệt là ở chân.

Ăn mất ngon.

Mệt mỏi.

Các dấu hiệu và triệu chứng của phù phổi do độ cao cao thường bao gồm:


Nhức đầu

Mất ngủ

Ứ dịch

Ho

Khó thở

Phù phổi mà đến đột ngột (cấp tính)  đe dọa tính mạng. cần hỗ trợ khẩn cấp, nếu có bất kỳ dấu hiệu và các triệu chứng cấp tính  sau:

Khó thở hoặc cảm giác nghẹt thở (khó thở)


Thở khò khè hoặc thở hổn hển khi hít thở 

Khi ho có đờm bọt hồng

Khó thở kèm với đổ mồ hôi

Da xanh nhợt

Sự sụt giảm nghiêm trọng về huyết áp

Một bất ngờ xấu đi của bất cứ triệu chứng liên quan đến phù phổi mãn tính hoặc phù phổi do độ cao 


Nguyên nhân


phổi chứa nhiều túi khí nhỏ,  đàn hồi gọi là phế nang. Với mỗi hơi thở, các túi khí hấp thu oxy và thải carbon dioxide . Thông thường, việc trao đổi khí diễn ra mà không có vấn đề gì. 

Nhưng trong trường hợp nhất định, các phế nang đầy chất lỏng thay vì không khí, ngăn  oxy  hấp thu vào máu . Có một số điều có thể gây ra dịch tích tụ trong phổi , nhưng hầu hết là do tim . Hiểu biết về mối quan hệ giữa tim và phổi có thể giúp giải thích tại sao.Làm thế nào tim hoạt động 

Tim  gồm có hai buồng trên và hai buồng dưới.Các buồng trên (tâm nhỉ phải và tâm nhĩ trái) nhận được máu đến và bơm nó vào buồng dưới. Các buồng dưới, tâm thất phải và trái có các cơ  nhiều hơn , bơm máu ra ngoài tim. Các van tim - giữ cho máu chảy theo hướng chính xác - là cửa của các buồng tim.

Thông thường, máu chứa nhiều carbon dioxide từ khắp nơi trên cơ thể đi vào tâm nhĩ phải và chảy vào tâm thất phải, nơi mà nó được bơm qua các mạch máu lớn (động mạch phổi) đến phổi . Ở đó, máu giải phóng điôxít cacbon và lấy oxy. Máu giàu oxy sau đó trở về tâm nhĩ trái thông qua các tĩnh mạch phổi, chảy qua các van hai lá vào tâm thất trái, và cuối cùng máu rời  tim  thông qua một động mạch lớn khác, động mạch chủ. . Từ động mạch chủ, máu đi đến phần còn lại của cơ thể. 

Những gì bất thường

Phù phổi do tim - còn được gọi là suy tim sung huyết - xảy ra khi tâm thất trái bị bệnh hoặc làm việc quá sức không thể bơm đủ lượng máu nhận được từ phổi . Kết quả là, tăng áp lực bên trong tâm nhĩ trái và sau đó trong các tĩnh mạch và mao mạch phổi, gây ra ứ đẩy dịch  qua thành mao mạch vào các túi khí. 

Suy tim xung huyết cũng có thể xảy ra khi tâm thất phải  không thể vượt qua áp lực gia tăng trong động mạch phổi, thường là kết quả của suy tim trái, bệnh phổi mãn tính hoặc huyết áp cao trong động mạch phổi (phổi tăng huyết áp).

những yêu tố có thể gây suy tâm thất trái  bao gồm:

Bệnh động mạch vành. Theo thời gian, các động mạch cung cấp máu cho tim  có thể trở nên  hẹp từ lắng chất béo (mảng). Một cơn đau tim xảy ra khi một cục máu đông được hình thành trong các động mạch bị  hẹp, chặn dòng chảy của máu và làm hư hại một phần của cơ tim được cung cấp bởi động mạch này. Kết quả là cơ tim bị hư hỏng không còn có thể bơm máu.Mặc dù phần còn lại của  tim sẽ cố gắng để bù đắp cho sự mất mát này, hoặc là nó không thể làm như vậy có hiệu quả hoặc nó bị suy yếu do gánh vác thêm khối lượng công việc . Khi hoạt động bơm của tim yếu đi, máu tràn vào phổi , buộc chất lỏng trong máu đi qua thành mao mạch vào các túi khí.

Bệnh cơ tim. Khi cơ tim bị hư hỏng do nguyên nhân khác ngoài vấn đề lưu lượng máu,  được gọi là bệnh cơ tim. Thông thường, bệnh cơ tim không rõ nguyên nhân, mặc dù đôi khi nó xãy ra mang tính di truyền. Ít nguyên nhân phổ biến bao gồm nhiễm virus (viêm cơ tim), lạm dụng rượu và các hiệu ứng độc hại của các loại thuốc như heroin và một số loại hóa trị.

Bởi vì bệnh cơ tim làm suy yếu tâm thất trái - chức năng chính để bơm máu - tim có thể không có khả năng đáp ứng với điều kiện để làm việc quá tải , chẳng hạn như tăng huyết áp, nhịp tim nhanh , mức tiêu thụ muối quá mức là nguyên nhân gây giữ nước hoặc nhiễm trùng. Khi tâm thất trái không thể theo kịp với nhu cầu , chất lỏng tràn vào phổi.

Van tim . Trong bệnh van hai lá, bệnh van động mạch chủ, các van điều tiết lưu lượng máu ở phía bên trái của tim , hoặc không mở đủ rộng (hẹp) hoặc không đóng cửa hoàn toàn (thiếu). 


Điều này cho phép máu chảy ngược qua van. Khi các van bị hẹp, máu không thể lưu chuyển tự do vào  tim và áp lực  trong tâm thất trái tăng  lên, làm cho tâm thất trái làm việc khó khăn  và khó khăn hơn với từng cơn co bóp. Tâm thất trái cũng nở ra để cho phép lưu lượng máu nhiều hơn, nhưng điều này làm cho hoạt động bơm của tâm thất trái kém hiệu quả. Bởi vì nó làm việc rất nhiều khó khăn hơn, dẩn đến dày tâm thất trái ,  đặt áp lực lớn hơn vào các động mạch vành.Áp lực gia tăng ảnh hưởng đến tâm nhĩ trái và sau đó đến các tĩnh mạch phổi, gây ra dịch tích tụ trong phổi . Mặt khác, nếu rò rỉ van hai lá, một số máu trở ngược lại phổi mỗi khi tim bơm máu .Nếu rò rỉ phát triển bất thình lình, bệnh có thể bộc phát bất ngờ và gây phù phổi nghiêm trọng.

Cao huyết áp . Nếu không điều trị hoặc không kiểm soát được huyết áp cao gây ra dày  cơ tâm thất trái, và làm trầm trọng thêm bệnh động mạch vành. 

Phù phổi không do tim

Không phải tất cả phù phổi là kết quả của bệnh tim. Chất lỏng cũng có thể bị rò rỉ từ các mao mạch trong túi khí phổi  bởi vì các mao mạch bản thân trở nên thấm hoặc rò rỉ, thậm chí không có sự tích tụ của  áp lực từ tim . Trong trường hợp đó, tình trạng này được gọi là phù phổi không do tim bởi vì  tim không phải là nguyên nhân của vấn đề. Một số yếu tố có thể gây phù phổi không do tim là:

nhiễm trùng phổi. Khi kết quả phù phổi do nhiễm trùng phổi, như viêm phổi, phù xảy ra chỉ trong một phần của phổi viêm. 

Tiếp xúc với độc tố nhất định. do các độc tố  hít vào - chẳng hạn như clo hoặc amoniac -  hít vào một số chất trong dạ dày  khi  bị nôn mửa. 

Bệnh thận. Khi thận không thể loại bỏ chất thải hiệu quả, chất lỏng dư thừa có thể tăng lên, gây phù phổi. 

Hít phải khói. Khói từ đám cháy có chứa hóa chất gây tổn thương màng giữa các túi khí và các mao mạch, cho phép chất lỏng  vào phổi 

Phản ứng bất lợi ma túy. Nhiều loại thuốc  bất hợp pháp như heroin và cocaine với thuốc aspirin và hóa trị - được biết là gây  phù phổi. 

Hội chứng suy hô hấp cấp (ARDS). chứng rối loạn nghiêm trọng xảy ra khi phổi  đột nhiên đầy chất lỏng với bạch cầu. Nhiều yếu tố có thể gây ARDS, bao gồm cả thương tích nặng (chấn thương), nhiễm trùng hệ thống (nhiễm trùng huyết), viêm phổi và sốc. 

độ cao.   những người leo núi và sống trong hoặc đi du lịch đến các địa điểm  cao có nguy cơ cao bị phù phổi do độ cao  (HAPE). Tình trạng này thường xảy ra ở độ cao trên 8.000 feet (khoảng 2.400 mét) - cũng có thể ảnh hưởng đến những người leo núi hoặc trượt tuyết- người bắt đầu tiếp xúc với độ cao nhưng không  thích nghi.Nhưng ngay cả những người có tiền sử trong quá khứ đã bị. 

Mặc dù nguyên nhân chính xác là không hoàn toàn hiểu hết, HAPE dường như phát triển như là kết quả của tăng áp lực  của các mao mạch phổi. Nếu không có chăm sóc thích hợp, HAPE có thể gây tử vong. 


Các biến chứng

Nếu phù phổi vẫn tiếp tục, nó có thể làm tăng áp lực động mạch phổi và cuối cùng là tâm thất phải bắt đầu suy yếu. Thành tâm thất phải mỏng hơn nhiều so với  bên trái. Áp lực tăng tràn vào tâm nhĩ phải và sau đó đến các bộ phận khác nhau của cơ thể, nơi nó có thể gây ra:

Sưng chân (phù nề)

Sưng bụng (cổ trướng)

Sự tích tụ của chất lỏng trong màng phổi (tràn dịchmàng phổi)

Tắc nghẽn và sưng gan

Khi không được điều trị, phù phổi cấp tính có thể gây tử vong.Trong một số trường hợp nó có thể gây tử vong ngay cả khi được điều trị.


Các xét nghiệm và chẩn đoán

Bởi vì phù phổi cần điều trị nhanh chóng, bạn sẽ được chẩn đoán ban đầu trên cơ sở các triệu chứng và khám tổng quát và  X quang lồng ngực. Xét nghiệm máu- thường là từ một động mạch ở cổ tay  - để  có thể  kiểm tra lượng oxy và carbon dioxide . máu cũng sẽ được kiểm tra mức độ của một chất gọi là B-type natriuretic peptide (BNP).mức tăng của BNP có thể cho thấy phù phổi  là do vấn đề về tim. xét nghiệm máu khác thường sẽ được thực hiện, bao gồm cả các xét nghiệm chức năng thận , công thức máu, cũng như các xét nghiệm để loại trừ một cơn đau tim là nguyên nhân gây phù phổi .Một khi tình trạng ổn định hơn, hỏi về bệnh sử , đặc biệt là đã từng có bệnh tim mạch hoặc phổi.Các xét nghiệm có thể được thực hiện để chẩn đoán phù phổi  bao gồm:X-ray. chụp X-ray có thể sẽ thực hiện đầu tiên để xác định chẩn đoán phù phổi.

Điện tim (ECG). ECG không xâm lấn có thể phát hiện một loạt các thông tin về tim . 

Siêu âm tim (chẩn đoán siêu âm tim ). 
Có thể giúp chẩn đoán một số vấn đề về tim, bao gồm cả vấn đề van, phát hiện những chuyển động  bất thường của các thành tâm thất, dịch xung quanh tim ( tràn dịch màng ngoài tim) và dị tật tim bẩm sinh. Nó cũng chính xác đo lượng máu tâm thất trái đẩy với mỗi nhịp đập của tim (phân số tống máu, hoặc EF). Mặc dù một EF thấp thường chỉ ra một nguyên nhân tim gây phù phổi, có thể có phù phổi tim với EF bình thường.

Transesophageal siêu âm tim (TEE). Trong TEE, ống mềm, linh hoạt với một đầu dò đặc biệt được đưa qua miệng  và vào thực quản  - thông qua  dẫn đến dạ dày . thực quản nằm ngay phía sau tim , cho một hình ảnh gần hơn và chính xác hơn về tim và động mạch phổi .Cho thuốc an thần để làm thoải mái hơn và ngăn ngừa trào ngược.Có thể có đau họng trong một vài ngày sau khi tiến trình, và có một nguy cơ nhỏ của thủng hoặc chảy máu thực quản.

Đặt ống thông động mạch phổi. Nếu các xét nghiệm khác không phát hiện lý do phù phổi, có thể đề xuất một phương pháp để đo áp suất trong mao mạch phổi . Trong thử nghiệm này, một ống thông nhỏ, có gắn bong bóng được đưa qua một tĩnh mạch ở chân hoặc cánh tay vào động mạch phổi. Ống thông này có hai lỗ kết nối với đầu dò áp lực. bóng được thổi phồng và sau đó  xì hơi để đo áp lực.

Đặt ống thông tim. Nếu điện tâm đồ hoặc siêu âm tim không phát hiện ra nguyên nhân gây ra phù phổi , hoặc cũng có đau ngực, có thể gợi ý đặt ống thông tim chụp động mạch vành. Trong thời gian đặt ống thông tim, một ống thông dài mỏng được đưa vào một động mạch hoặc tĩnh mạch ở cổ, háng hay cánh tay và luồn qua mạch máu  để đến tim . Chất cản quang được tiêm trong thời gian tiến hành, nó được gọi là chụp động mạch vành. Trong thủ tục này, mở một động mạch bị nghẹt có thể được thực hiện, nhanh chóng cải thiện hoạt động bơm của tâm thất trái . đặt ống thông tim cũng có thể được sử dụng để đo áp suất trong buồng tim , đánh giá các van tim , và tìm nguyên nhân gây phù phổi.

Phương pháp điều trị 
Cho oxy là bước đầu tiên trong việc điều trị  phù phổi. oxy qua mặt nạ hoặc ống thông mũi - một ống nhựa mềm dẻo với hai lỗ  cung cấp oxy cho mỗi lỗ mũi. Điều này sẽ giảm bớt một số triệu chứng . Đôi khi  có thể là cần thiết để hỗ trợ thở bằng máy.

Tùy theo tình trạng  và lý do phù phổi , có thể cho một hoặc nhiều loại thuốc sau đây:

Giảm tải trước . thường sử dụng nitroglycerin và các thuốc lợi tiểu như furosemide (Lasix), để điều trị phù phổi. Những thuốc này làm giãn các tĩnh mạch trong phổi và các nơi khác trong cơ thể, giúp giảm áp lực dịch đi vào tim và phổi . Thuốc lợi tiểu có thể làm cho đi tiểu quá nhiều , tạm thời có thể cần một ống thông tiểu hổ trợ. 

Morphine (Astramorph, Roxanol). có thể được sử dụng để làm giảm khó thở và lo lắng. Nhưng một số tin rằng những rủi ro của morphine có thể lớn hơn những lợi ích và có nhiều khuynh hướng sử dụng khác, hiệu quả hơn, ma túy. 

Giảm hậu gánh. Những thuốc này làm giãn mạch ngoại vi làm giảm tải tâm thất trái. Một số ví dụ về các thuốc giảm hậu gánh bao gồm nitroprusside (Nitropress), enalapril (Vasotec) và captopril (Capoten). 

Huyết áp . Nếu  cao huyết áp gây phù phổi, sử dụng thuốc hạ áp để kiểm soát nó. Mặt khác, nếu huyết áp quá thấp, có thể bị sử dụng thuốc để nâng cao nó. 

Điều trị  phù phổi do độ cao (HAPE) 

Nếu leo núi hoặc đi du lịch ở độ cao cao và thường có triệu chứng nhẹ của HAPE, xuống một vài nghìn feet (khoảng 600-900 m)  làm giảm triệu chứng . Oxy cũng là hữu ích. Khi triệu chứng nặng hơn,  sẽ có thể cần giúp đỡ . Một máy bay trực thăng cứu hộ có thể cần thiết cho các trường hợp nghiêm trọng nhất, bởi vì HAPE có thể đe dọa tính mạng.

Một số nhà leo núi mang theo thuốc acetazolamide  theo toa (Diamox) để giúp chữa trị hoặc ngăn ngừa các triệu chứng của HAPE. Để ngăn chặn HAPE, acetazolamide bắt đầu uống ba ngày trước khi đi . Acetazolamide đôi khi có thể có tác dụng phụ - bao gồm ngứa ran hoặc nóng đốt trong tay và bàn chân, rối loạn tiêu chảy, buồn nôn, chán ăn, và các vấn đề thính giác. 

Phòng  ngừa  Phù phổi thường không phòng ngừa, nhưng các biện pháp này có thể giúp giảm nguy cơ .Ngăn ngừa bệnh tim mạch 

Bệnh tim mạch là nguyên nhân hàng đầu của phù phổi.  có thể làm giảm nguy cơ của nhiều loại bệnh tim bằng những gợi ý sau:Kiểm soát huyết áp . Cao huyết áp có thể dẫn đến các điều kiện nghiêm trọng như  đột quỵ tim mạch, và suy thận. Hầu hết người lớn cần phải có kiểm tra huyết áp ít nhất một lần mỗi hai năm. 

huyết áp nghỉ ngơi  dưới 120/80 milimét thuỷ ngân (mm Hg) được xem là bình thường. Nếu nghỉ ngơi huyết áp  140/90 mm Hg hoặc cao hơn, là huyết áp cao. 
Trong nhiều trường hợp, bạn có thể làm giảm huyết áp hoặc duy trì một mức độ lành mạnh bằng cách tập thể dục thường xuyên, ăn một chế độ ăn nhiều trái cây tươi, rau và các sản phẩm bơ sữa ít chất béo, và hạn chế muối và rượu. 

 cholesterol máu. Cholesterol là một trong một số loại chất béo cần thiết cho sức khỏe . Nhưng quá nhiều cholesterol có thể không tốt. Cao hơn mức cholesterol bình thường có thể gây ra những mảng béo hình thành trong động mạch , cản trở lưu thông máu và tăng nguy cơ bệnh mạch máu. Nhưng thay đổi lối sống thường có thể làm lượng cholesterol xuống thấp. Điều này bao gồm hạn chế chất béo - đặc biệt là chất béo bão hòa - ăn nhiều chất xơ, cá, và trái cây tươi và rau quả, tập thể dục thường xuyên, ngừng hút thuốc và uống rượu điều độ. 

Không hút thuốc.  hút thuốc lá làm tăng nguy cơ đau tim hoặc tử vong  liên quan đến tim và cũng làm tăng nguy cơ ung thư phổi và bệnh về phổi khác như khí phế thũng. Hơn nữa, có nguy cơ ngay cả khi  không hút thuốc nhưng sống hoặc làm việc với một người nào đó. Tiếp xúc với khói thuốc là một yếu tố góp phần vào bệnh động mạch vành. 


Ăn một chế độ ăn uống cho sức khỏe tim. Cá là một trong những nền tảng của một chế độ ăn uống cho sức khỏe tim - nó có chứa omega-3 acid béo, giúp cải thiện mức cholesterol trong máu và ngăn ngừa cục máu đông. Nó cũng quan trọng khi ăn nhiều trái cây và rau quả, có chứa chất chống oxy hóa, vitamin và khoáng chất giúp ngăn ngừa bệnh động mạch vành .Ăn ít chất béo, đặc biệt từ động vật (bão hòa) và chất béo trans (dầu hydro hóa ). 

Hạn chế muối. sử dụng ít muối (sodium) nếu có bệnh tim hoặc huyết áp cao. Ở một số người bị rối loạn nghiêm trọng chức năng tâm thất trái, nhiều quá muối  - có thể đủ để gây ra suy tim sung huyết.


Tập thể dục thường xuyên. Tập thể dục là quan trọng đối với một trái tim khỏe mạnh. tập thể dục  thường - khoảng 30 phút mỗi ngày - giúp kiểm soát huyết áp và mức cholesterol, và duy trì một trọng lượng khỏe mạnh. Nếu  không  tập thể dục, nguy cơ ệnh ti nạch bắt đầu từ từ và tăng dần dần. 

Duy trì một trọng lượng khỏe mạnh.  thừa cân nhẹ cũng có thể gây nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Mặt khác, thậm chí mất đi một lượng nhỏ trọng lượng cũng có thể hạ thấp huyết áp, cholesterol và giảm nguy cơ bệnh tiểu đường. 

Hãy xem xét dùng aspirin . Nên xem xét về những ưu và khuyết điểm của việc uống một viên aspirin (81 mg) mỗi ngày. 

Tránh căng thẳng. Để giảm nguy cơ bệnh tim, cố gắng giảm bớt mức độ căng thẳng . Suy nghĩ lại thói quen nghiện làm việc và tìm cách lành mạnh để giảm thiểu hoặc đối phó với các sự kiện căng thẳng trong cuộc sống .

Ngăn chặn HAPE 

Nếu đi du lịch hoặc lên cao ở độ cao cao, nên tập thích nghi từ từ. Mặc dù các khuyến nghị khác nhau, hầu hết các chuyên gia tư vấn cho tăng dần không quá 1.000 hoặc 2.000 feet (300-600 mét) một ngày khi tới 8.000 feet (khoảng 2.400 mét). 


Ngoài ra, điều quan trọng là uống nhiều nước .  lên cao hơn thở nhanh hơn, có nghĩa là  bị mất số lượng lớn hơn của nước trong không khí thở ra từ phổi . thuốc acetazolamide  (Diamox) có thể giúp ngăn ngừa HAPE  nên uống 12-72 giờ trước khi  đi du lịch đến một độ cao. Hãy xem xét tiếp tục dùng thuốc cho một vài ngày bổ sung nếu có dấu hiệu của bệnh độ cao, đặc biệt là đau đầu hay mất ngủ xảy ra.